Epidemia depresji
Czy leki psychotropowe w terapii leczą depresję - fakty i mity
Współczesne społeczeństwo stoi w obliczu rosnącej liczby osób cierpiących na depresję. Ale czy faktycznie mamy do czynienia z epidemią tej choroby, czy może jest to wynik wpływu koncernów farmaceutycznych na diagnozowanie i leczenie?
Skąd się wzięła epidemia depresji?
Depresja jest jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń psychicznych na świecie. Wzrost liczby przypadków może wynikać z różnych przyczyn, takich jak presja społeczna, stres, izolacja społeczna czy przemoc. Jednak niektórzy twierdzą, że wzrost ten jest również spowodowany lepszym rozpoznawaniem i diagnozowaniem tej choroby. Z czym osobiście nie mogę się zgodzić.
Statystyki
Depresja stała się jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych na świecie. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), ponad 300 milionów ludzi na całym globie zmaga się z tym zaburzeniem. To ogromna liczba, która pokazuje, jak powszechna stała się ta choroba.
W ciągu ostatniej dekady obserwujemy niepokojący trend wzrostowy. W wielu krajach liczba osób diagnozowanych z depresją wzrosła o ponad 20%. Tak drastyczny wzrost może wynikać z wielu czynników. Może to być efekt lepszego rozpoznawania i większej świadomości społecznej na temat depresji, ale także odbicie rosnących napięć i stresów współczesnego życia.
Czy to faktycznie depresja?
Niektórzy krytycy argumentują, że wzrost liczby diagnoz depresji jest wynikiem presji ze strony koncernów farmaceutycznych, które chcą sprzedawać więcej leków przeciwdepresyjnych. Twierdzą, że wiele osób otrzymuje diagnozę depresji, mimo że ich objawy są łagodne lub nietypowe.
Depresja: Definicja i objawy kliniczne
Depresja, znana również jako zaburzenie afektywne jednobiegunowe, jest poważnym zaburzeniem nastroju, które wpływa na sposób myślenia, czucia i działania osoby. Chociaż smutek i przygnębienie są naturalnymi reakcjami na trudne sytuacje w życiu, w to stanie chorobowym, trwa dłużej i ma głębszy wpływ na codzienne funkcjonowanie człowieka.
Objawy kliniczne zaburzenia obejmują:
- Poczucie smutku lub pustki przez większość dnia, prawie codziennie.
- Utrata zainteresowania lub przyjemności z większości aktywności, które wcześniej były satysfakcjonujące.
- Zmiany w apetycie lub wadze ciała.
- Bezsenność lub nadmierne śnienie.
- Poczucie zmęczenia lub braku energii.
- Poczucie bezwartościowości lub nadmiernej winy.
- Trudności z koncentracją, myśleniem lub podejmowaniem decyzji.
- Myśli samobójcze lub próby samobójcze.
Choroba, może dotknąć każdego, niezależnie od wieku, płci czy pochodzenia. Jej przyczyny są złożone i mogą obejmować czynniki genetyczne, biologiczne, środowiskowe i psychologiczne. Leczenie często wymaga indywidualnego podejścia i może obejmować terapię, leki psychotropowe lub kombinację obu tych metod terapeutycznych. Wskazanych przez lekarzy psychiatrów.
Diagnostyka depresji: testy psychologiczne i inne czynniki
Diagnostyka często opiera się na testach psychologicznych, które mają na celu ocenę nasilenia objawów i ich wpływu na codzienne funkcjonowanie pacjenta. Jednakże wiele z tych testów nie rozróżnia objawów depresji a cech osobowości czy innych czynnikami, które mogą wpływać na samopoczucie osoby.
Co więcej, wiele testów nie uwzględnia fizjologicznych aspektów zdrowia pacjenta, takich jak zaburzenia gospodarki hormonalnej. Hormony, takie jak estrogen, progesteron czy hormony tarczycy, mają ogromny wpływ na samopoczucie i mogą być przyczyną objawów podobnych do zaburzeń depresyjnych. Kolejnym znaczącym aspektem zdrowia psychicznego jest zdrowie układu pokarmowego. Jelita – “nasz drugi mózg”, a zatem wszelkie alergie, zaburzenia flory bakteryjnej mają wpływ na nasze emocje i zachowanie. Niestety, te czynniki często są pomijane w standardowej diagnostyce, co może prowadzić do błędnych diagnoz i niewłaściwego leczenia.
Aby uznać, że osoba choruje, objawy te muszą trwać co najmniej dwa tygodnie i powodować znaczące zaburzenia w codziennym funkcjonowaniu. Ważne jest również, aby wykluczyć inne przyczyny tych objawów, takie jak choroby fizyczne, przyjmowanie leków czy inne zaburzenia psychiczne. Co ciekawe diagnostycznie uznaje się, że 3 dniowy stres staje się długotrwałym i negatywnym w konsekwencjach, a objawy są podobne i zbliżone do zaburzenia afektywnego jednobiegunowego. Jak widzisz, mimo iż objawy są sprecyzowane, to geneza ich pochodzenia może być bardzo różna. A zatem zrozumienie źródła ich pochodzenia jest pierwszym z podstawowych kroków diagnostycznych. Diagnozy, która nie powinna być postawiona na jednym spotkaniu, na podstawie jedynie wywiadu psychiatrycznego i testów psychologicznych. Z własnego doświadczenia dodam, że w całym przebiegu mojej20 letniej depresji, ani razu nie wykonano mi żadnego testu, ani nie poproszono mnie o wykonanie badań np. krwi, aby sprawdzić poziom hormonów. Odpytano mnie jedynie – czy hormony nam w normie. Cóż mogłam odpowiedzieć “ginekolog mówił, że w normie”.
Ważne jest, aby podejście diagnostyczne było holistyczne i uwzględniało zarówno aspekty psychiczne, jak i fizjologiczne pacjenta. Tylko wtedy można dokładnie ocenić, czy osoba cierpi w wyniku choroby, czy jej objawy wynikają z innych przyczyn.
Znaczenie leków psychotropowych
Leki psychotropowe są jednymi z najczęściej przepisywanych leków na świecie. Badania naukowe mają mieszane opinie na temat ich skuteczności. Niektóre badania sugerują, że leki te są skuteczne tylko w ciężkich przypadkach depresji, podczas gdy inne wskazują, że wręcz przeciwnie, mogą nasilać objawy.
Geneza leków z grupy SSRI: Od innych zastosowań do leczenia depresji
Leki z grupy SSRI, choć obecnie są powszechnie kojarzone jako leki antydepresyjne, nie zostały pierwotnie stworzone z myślą o tej chorobie. Ich historia sięga lat 50. XX wieku, kiedy to naukowcy poszukiwali nowych środków farmakologicznych do leczenia różnych schorzeń, w tym chorób psychicznych.
Pierwsze próby stworzenia leków, które wpływałyby na poziom serotoniny w mózgu, miały na celu leczenie problemów związanych z nadciśnieniem i różnymi schorzeniami układu nerwowego. Jednak w trakcie badań klinicznych odkryto, że te substancje miały znaczący wpływ na nastrój pacjentów. Wiele osób zgłaszało poprawę samopoczucia i zmniejszenie objawów depresyjnych.
W latach 70. i 80. XX wieku, po dalszych badaniach i modyfikacjach, leki te zostały oficjalnie zatwierdzone do leczenia depresji. Pierwszym lekiem z tej grupy, który trafił na rynek, był fluoksetyna, znana powszechnie pod nazwą handlową Prozac. Który jest lekiem uzależniającym i absolutnym hitem koncernów farmaceutycznych. Od tego czasu wiele innych leków SSRI zostało wprowadzonych na rynek i stały się one jednymi z najczęściej przyjmowanych leków na świecie.
SSRI a efekt placebo
Chociaż leki SSRI stały się jednymi z najczęściej przepisywanych leków antydepresyjnych, ich skuteczność jest przedmiotem debaty wśród naukowców i klinicystów. Wielu badaczy zwraca uwagę na to, że w niektórych badaniach klinicznych różnica w skuteczności między lekami SSRI a placebo była niewielka. To sugeruje, że efekt placebo mógł odgrywać znaczącą rolę w postrzeganym działaniu tych leków.
Najnowsze badania wskazują, że w niektórych przypadkach pacjenci mogą doświadczać poprawy samopoczucia po zażyciu leku SSRI głównie z powodu oczekiwania na pozytywny efekt leczenia, a nie faktycznego działania farmakologicznego leku. Jest to kwestia kontrowersyjna i wymaga dalszych badań, ale podważa ona powszechne przekonanie o wysokiej skuteczności leków SSRI w leczeniu. W sytuacji braku poprawy u pacjentów często stawia się diagnozę lekooporności – pacjent jest wyjątkowy, czy psychotropy po prostu nie działają. Zostawiam to waszej ocenie.
Badania naukowe i ich wnioski
W 2015 roku Anna Zofia Antosik-Wójcińska, Bogdan Stefanowski i Łukasz Święcicki przeprowadzili badanie dotyczące leków przeciwdepresyjnych. Chcieli sprawdzić, jak skuteczne i bezpieczne są te leki dla osób z depresją w przebiegu CHAD. Badanie pokazało, że stosowanie tych leków może wiązać się z pewnymi ryzyk, takimi jak nagłe zmiany nastroju. Po przeanalizowaniu wielu badań, autorzy zalecają ostrożność w stosowaniu tych leków, zwłaszcza u osób, które wcześniej miały różne epizody depresyjne.
Stosowanie leków z tej grupy nie jest pozbawione negatywnych skutków ubocznych. Wiele osób doświadcza działań niepożądanych, takich jak nudności, przyrost masy ciała, bezsenność czy spadek libido. Ponadto, istnieje ryzyko nadużywania leków i rozwijania uzależnień, zwłaszcza w przypadku leków przeciw-lękowych.
Uzależnienie od leków SSRI i ich wpływ na układ nerwowy
Leki z grupy SSRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) stały się jednymi z najczęściej przepisywanych leków przeciwdepresyjnych na świecie. Są one promowane jako skuteczne i stosunkowo bezpieczne. Jednakże rosnąca liczba osób uzależnionych od tych leków wskazuje na potencjalne problemy związane z ich długotrwałym stosowaniem.
Skoro SSRI są tak bezpieczne, dlaczego obserwujemy rosnącą liczbę osób uzależnionych? Część odpowiedzi może leżeć w mechanizmie działania tych leków. SSRI zwiększają poziom serotoniny w mózgu poprzez hamowanie jej wychwytu zwrotnego. W teorii ma to poprawiać nastrój i pomagać w leczeniu. Jednakże długotrwałe podwyższenie poziomu serotoniny może prowadzić do zmian w układzie nerwowym, które mogą sprzyjać uzależnieniu.
Co więcej, coraz częściej diagnozowane są zaburzenia afektywno jednobiegunowe wśród młodszych osób, co prowadzi do wcześniejszego i dłuższego stosowania leków. Czy faktycznie te leki zapobiegają samobójstwom, skoro mają leczyć depresję? Badania są podzielone, ale niektóre wskazują, że mimo początkowej poprawy, długotrwałe stosowanie SSRI może nie przynosić oczekiwanych korzyści.
Na poziomie biologicznym i hormonalnym, SSRI wpływają na układ nerwowy poprzez modulację działania neurotransmiterów. Mogą one wpływać na inne układy hormonalne, takie jak układ stresu, co może prowadzić do długotrwałych zmian w reakcji organizmu na stres i inne bodźce. Odstawienie psychotropów staje się niezwykle trudne.
W czym zatem tkwi sukces leków przeciwdepresyjnych?
Dla wielu pacjentów kluczem jest wyłączenie emocji podczas farmakoterapii. Psychotropy tłumią intensywne uczucia, dając chorym złudzenie wyciszenia i kontroli nad swoim stanem psychicznym. To “wyciszenie” może być ulgą dla tych, którzy codziennie borykają się z ciężarem depresji. Jednakże jest to często tylko powierzchowna poprawa, która maskuje głębsze problemy, zamiast je rozwiązywać. W dłuższej perspektywie, takie podejście może prowadzić do unikania prawdziwego leczenia na ścieżce psychoterapii i zrozumienia źródeł swojego cierpienia.
Podsumowanie
Diagnostyka depresji jest skomplikowana i często kontrowersyjna. Fakty i mity – ilu badaczy tyle teorii i opini. Wiele objawów depresji może pokrywać się z innych zaburzeniami psychicznymi, takich jak zaburzenia lękowe, zaburzenia osobowości czy nawet schizofrenia. Istnieje też wyzwanie w rozróżnieniu między łagodną a ciężką formą depresji. Często pacjenci, którzy doświadczają łagodnych objawów, są niewłaściwie diagnozowani i otrzymują leczenie, które może nie być dla nich odpowiednie.
Co więcej, ważne jest, aby rozróżnić między jednostką chorobową a naturalnym cierpieniem, które może wynikać z trudnych okoliczności życiowych lub cech osobowości. Nie każdy smutek czy uczucie przygnębienia jest wynikiem zaburzenia depresyjnego.
Warto również zwrócić uwagę, że depresja nie wybiera. Dotyka ludzi niezależnie od wieku, płci, pochodzenia czy statusu społecznego. Wiele osób cierpi w ciszy, obawiając się stygmatyzacji czy niezrozumienia ze strony otoczenia. Dlatego tak ważne jest prowadzenie działań edukacyjnych i wsparcie dla osób dotkniętych tym zaburzeniem.
