Poczucie własnej wartości
Jak budować poczucie własnej wartości?
Wartość własne odgrywa kluczową rolę w naszym życiu emocjonalnym i społecznym. To, jak oceniamy samych siebie, wpływa na nasze decyzje, relacje i ogólne samopoczucie. W tym artykule przyjrzymy się, co to jest wartości - osobowa, jakie ma znaczenie, jak można je zidentyfikować i mierzyć, oraz jak można je rozwijać, uwzględniając zarówno psychologiczne, jak i neurobiologiczne aspekty.
Czym jest poczucie własnej wartości?
Definiuje się je jako ocenę, jaką jednostka ma o sobie. To subiektywne, wewnętrzne postrzeganie swoich kompetencji i wartości. W psychologii, uznaje się je za kluczowy element zdrowia psychicznego. Samoocena ma wpływ na nasze relacje z innymi, nasze wybory życiowe, poziom odczuwania stresu i samopoczucie. Osoby mające niską wartość często nie akceptują siebie, moją trudności w podejmowaniu decyzji, pokonywaniu niepowodzeń czy nawiązywaniu zdrowych relacji z otoczeniem.
Dlatego też budowanie wartości w sobie jest istotnym elementem rozwoju osobistego. Może być rozwijane poprzez samopoznanie – aby lepiej poznać siebie i zaakceptować kim na prawdę się jest. Samorealizację – stawianie realistycznych celów i osiągnięć. Budowanie zdrowych, wspierających relacji z sobą i innymi, co wpływa na rozwój swoich cech i zachowań.
Warto zauważyć, że mniemanie o sobie nie jest stałe i może ulec zmianie w różnych okresach życia oraz pod wpływem różnych czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Dlatego warto pracować nad nim i rozwijać je, aby móc cieszyć się zdrowym, adekwatnym i pozytywnym stosunkiem do własnej osoby.
Znaczenie wartości
Posiadanie zdrowego wizerunku siebie jest związane z lepszą adaptacją psychospołeczną, odpornością na stres i ogólnym zadowoleniem z życia. Osoby z wysoką samooceną częściej podejmują wyzwania i są mniej podatne na negatywne skutki porażek. Samoocena wpływa również na nasze relacje z innymi. Osoby z wysokim mniemaniem o sobie są bardziej pewne siebie, co sprawia, że mają większą wewnętrzną motywację do podejmowania wyzwań dnia. Łatwiej nawiązują zdrowsze i bardziej satysfakcjonujące relacje z innymi ludźmi. Mają również większą zdolność do asertywnego wyrażania swoich potrzeb i oczekiwań. Mają samozaufanie. Biorą odpowiedzialność za siebie i swoje decyzje. Nie potrzebują osób trzecich do zwiększenia swojego znaczenia wewnętrznego.
Odczucie pewności siebie ma również wpływ na nasze cele i osiągnięcia. Częściej dążąc do zdobywania swoich celów, ponieważ wierzą w swoje umiejętności i wartość. Mają również większą determinacje do rozwoju osobistego oraz podejmowania ryzyka, co może prowadzić do większych sukcesów. Odczuwają wyższą jakości życia na wszystkich jego płaszczyznach.
Wreszcie, wartość wobec siebie ma również znaczący wpływ na nasze zdrowie psychiczne. Osoby o wysokiej wartości są mniej podatne na depresję, choroby i zaburzenia psychiczne m.in zaburzenia odżywiania i samookaleczenie. Znaczenie lepiej radzą sobie z trudnościami dnia codziennego, stawiają granice w relacjach, zapewniają sobie bezpieczeństwo psychiczne. Nie ulegają negatywnym wpływom otoczenia. Cechuje je asertywność. Mają również lepsze samopoczucie i zdolność rozwiązywania problemów, bez ich wyolbrzymiania.
Wnioski? Warto dbać o rozwijanie swoje wartości poprzez pozytywne myślenie, pielęgnowanie pasji, celebrowanie własnych sukcesów, a także korzystanie ze wsparcia rodziny, przyjaciół i terapeutów, jeśli jest to potrzebne. Dzięki temu będziemy w stanie lepiej radzić sobie ze stresem, osiągać wyższe cele i cieszyć się bardziej satysfakcjonującymi relacjami z innymi. Tym samym prowadząc szczęśliwe i stabilne życie.
Jak identyfikować i mierzyć swoją własną wartości?
Ocenić ją można za pomocą różnych narzędzi, takich jak skalowanie, ankiety czy wywiady. Przykładami narzędzi pomiarowych są Skala Samooceny Rosenberga czy Inwentarz Samooceny Coopersmitha. Aby zidentyfikować swoją wartości, można również obserwować zachowanie i reakcje danej osoby w różnych sytuacjach. Samoobserwacja. Często osoby z niskim poczuciem własnej wartości unikają sytuacji, w których muszą się wykazać. Mają trudności z nawiązywaniem relacji międzyludzkich, np będą nadmiernie krytykować siebie i innych. W biznesie bardzo często nie potrafią wycenić swoich usług. Podkreślić swojej zdecydowanej pozycji w negocjacjach. Wchodzą w błędne koło decyzyjne opierając się na opinii innych.
Do mierzenia wartości można również wykorzystać wskaźniki takie jak satysfakcja z życia (zapisując się na mój newsletter otrzymasz link do Koła Życia, które pomoże Ci zmierzyć poziom równowagi i satysfakcji z życia). Poczucie szczęścia, zdolność do radzenia sobie ze stresem czy umiejętność podejmowania decyzji.
Nie ma jednego idealnego sposobu identyfikacji i pomiaru, dlatego ważne jest korzystanie z różnych metod i narzędzi, które pozwolą uzyskać pełniejszy wizerunek siebie. Pamiętaj oceniamy siebie obiektywnie, bazując na realnych danych, nie uczuciach – a dowodach. Ważne jest również dokonywanie tej oceny co jakiś określony czas, aby obserwować jak się zmieniasz na przestrzeni czasu i życiowych doświadczeń.
Neurobiologiczne podstawy wyobrażeń o sobie
Badania neurobiologiczne pokazują, że poczucie wartości jest związane z aktywnością w określonych obszarach mózgu, takich jak kora przedczołowa czy układ limbiczny. Te obszary są odpowiedzialne za przetwarzanie informacji o sobie samym i regulację emocji. Badania wykazały, że osoby z zaniżoną wartością mogą mieć zmniejszoną aktywność w obszarach mózgu związanych z pozytywnym samopoczuciem i regulacją emocji. W związku z tym, terapie i protokoły biohakerskie skupione na poprawie samooceny i pracy układu nerwowego, prowadzią do zmian w funkcjonowaniu tych obszarów mózgu.
Wartość w sobie jest również powiązana z poziomem neuroprzekaźników, takich jak serotonina czy dopamina. Zmiany w tych neuroprzekaźnikach mogą wpływać na nasze samopoczucie i widzenie siebie. Na przykład, niski poziom serotoniny został związany z depresją i niską wartością.
Ważne jest również zauważenie, że wizerunek siebie jest kształtowany przez doświadczenia już od dzieciństwa, jak nasi najbliżsi ten obraz nas samych rozpoczęli “malować”, a także przez relacje z innymi ludźmi. Badania pokazują, że relacje międzyludzkie i wsparcie społeczne wypływają na to, jak widzimy siebie i swoją wartość. Porównujemy się do innych. Od najmłodszych lat uczymy się rywalizacji między sobą, chodź by przez system ocen w szkole. To ma wpływ na odbiór siebie i realizowanie się w dorosłym życiu.
Wnioski z tych badań sugerują, że własna wartość jest kompleksowym zjawiskiem, które ma swoje korzenie zarówno w biologii, jak i w doświadczeniach życiowych. Dlatego też zdrowe odczucie wartości jest fundamentem akceptacji siebie wewnętrznie i zewnętrznie. To jak widzimy siebie samych odzwierciedla się w tym jak jesteśmy odbierani przez otoczenie. Wszelkie działania skierowane na podniesienie wizerunku siebie powinno uwzględniać zarówno aspekty neurobiologiczne, jak i psychospołeczne.
Jak rozwijać wewnętrzną wartości?
Budowanie poczucia własnej wartości może obejmować różne techniki i strategie, takie jak terapia w wielu nurtach, biohacking, praca z akceptacją siebie, afirmacje, mindfulness, czy praca nad wzmacnianiem umiejętności i talentów. Istotne jest również rozpoznawanie i korygowanie negatywnych przekonań o sobie. Oto kilka konkretnych sposobów, na jej wzmocnienie:
- Terapie: Wiele nurtów terapii może pomóc w identyfikowaniu i zmianie negatywnych poglądów o sobie. Psycholog lub terapeuta może pomóc w zrozumieniu, skąd biorą się te negatywy i jak można je zmienić. Większość tego co myślimy o sobie nie jest naszym własnym wyobrażeniem, a informacją ze świata zewnętrznego (rodzina, znajomi, reklamy, social media) jaką przyswoiliśmy i uznaliśmy jako własne wierzenia. Tworząc na tym swój system wartości. Wszystko to należy odkodować i stworzyć na nowo.
- Biohacking: wpływanie na działanie całego organizmu, poprzez praktyki i zdrowe nawyki, a dedykowane protokoły można ukierunkować na pobudzenie neuroplastyczności, która poprawią działanie układu nerwowego. Co pozwala na przebudowę jego struktur, niezależnie od wieku.
- Akceptacja: Niezależnie od tego, gdzie się plasujesz w koncepcji swojej pozycji, zaakceptuj siebie. Nie ma ani złej, ani wystarczająco dobrej, ani lepszej pozycji. Sam określiłeś te punkty na skali – lub przyjęte one zostały przez Ciebie nieświadomie jako własne ze świata zewnętrznego. Można je zmienić, jeśli negatywnie wpływają na stan psychiczny. To nowe doświadczenie i nowa wiedza o sobie.
- Afirmacje: Powtarzanie pozytywnych i budujących „mantr” o sobie może pomóc w wzmacnianiu. Ważne jest, aby te afirmacje były realistyczne i konkretne. To mechanizm przyswajania nowych, pożądanych informacji. Słowa -> myśli -> emocje -> zachowanie. Wiele fantastycznych metod pracy z afirmacjami zarekomenduje po lepszym rozpoznaniu, podczas sesji indywidualnych.
- Mindfulness: Ćwiczenia skupienia uwagi na teraźniejszości pomagają w zwiększeniu samoświadomości i akceptacji siebie. Możesz wychwycić myśli i emocje, które towarzyszą Ci przez większość Twojego czasu. Ćwiczenia oddechu, medytacja czy joga dają możliwość rozwoju wiedzy o sobie.
- Praca nad umiejętnościami i talentami: Rozwijanie swoich mocnych stron i umiejętności może przyczynić się do wzrostu poczucia siebie w sobie. Czując się kompetentnym i sprawczym w określonych obszarach, łatwiej jest czuć się wartościowym. Otrzymując pozytywne komunikaty z świata zewnętrznego np. docenienie w postaci podwyżki, czy wyróżnienia na forum.
- Budowanie zdrowych relacji: Otoczenie się ludźmi, którzy nas akceptują i wspierają, może być ważne dla rozwoju swojego obrazu. Towarzystwo pozytywnych i wspierających osób przyczynia się do budowania pozytywnego obrazu siebie. To rzetelna i sprawdzona grupa wsparcia, która w chwilach przygnębienia działa lepiej niż niejedna psychoterapia (hmm terapia śmiechem ;).
Rozwój zdrowego poczucia własnej wartości jest procesem, który wymaga czasu i wysiłku. Ważne jest, aby być cierpliwym i wytrwałym w dążeniu do budowania pozytywnego i realistycznego wyobrażenia o sobie.
Podsumowanie
Samowiedza ma fundamentalne znaczenie dla naszego dobrobytu psychicznego i dobrego samopoczucia. Jego rozwój wymaga świadomej pracy nad sobą, zarówno na poziomie psychologicznym, jak i neurobiologicznym. Rozumienie tego, jak nasz mózg przetwarza i reaguje na informacje o sobie samym, może być kluczowe w budowaniu silnego i zdrowego poczucia siebie. Terapia, akceptacja siebie, afirmacje, mindfulness, samorozwój, relacje z innymi, wszystko to wpływa na wysokie poczucie własnej wartości.
Ważne jest również okazywanie sobie życzliwości i samoakceptacji, a także otaczanie się pozytywnymi ludźmi, którzy wspierają i akceptują nas takimi, jakimi jesteśmy. Regularna praktyka tych technik i strategii może przyczynić się do wzrostu wartości i poprawy ogólnego samopoczucia.
