Retrospekcja, pochodząca z języka łacińskiego, oznacza dosłownie “patrzenie do tyłu”. To kluczowy elementem zarówno w zarządzaniu projektami, szczególnie w metodologiach zwinnych (agile), jak i w kontekście osobistym, jako narzędzie do samooceny i rozwoju. Przeanalizujmy dokładniej, jak retrospekcje wpływają na te sfery, skupiając się na szansach i korzyściach, zagrożeniach, oraz często popełnianych błędach,  płynących z regularnej praktyki retrospektywy.

Retrospekcja w Zwinnych Zespołach

Retrospekcja jest jednym z kluczowych elementów w Scrum, jednej z najpopularniejszych metodologii zwinnej (Agile). Retrospekcje są organizowane na koniec każdego sprintu (iteracji) i uczestniczą w nich wszyscy członkowie zespołu, w tym Scrum Master i Product Owner. Czasami, zwłaszcza w większych organizacjach, mogą w nich uczestniczyć również inne osoby, takie jak menedżerowie lub interesariusze, ale to zależy od konkretnej sytuacji i potrzeb danego zespołu.

Przebieg retrospekcji może być różny, ale zwykle obejmuje następujące etapy:

   – Rozgrzewka (ustawienie nastroju, stworzenie bezpiecznej przestrzeni do dyskusji)

   – Zebranie danych (omówienie tego, co działo się w ostatnim sprincie)

   – Generowanie wglądów (analiza zebranych danych, identyfikacja wzorców)

   – Decydowanie, co zrobić (wybór jednego lub dwóch obszarów do poprawy w następnym sprincie)

   – Zamknięcie (podsumowanie spotkania, zobowiązanie do podjętych działań)

Scrum Master zwykle pełni rolę facilitatora, pomagając prowadzić dyskusję, ale nie decyduje o tym, co zespół powinien poprawić. To zespół jako całość decyduje, co zrobić na podstawie zebranych informacji z przeprowadzonej dyskusji. Celem spotkania jest uczenie się, poprawa efektywności zespołu oraz środowiska pracy, by maksymalizować wartość i jakość wytwarzanych produktów.

Wynikiem retrospekcji są konkretne czynności, które zespół zobowiązuje się podjąć w celu poprawy swojej pracy w następnym sprincie. Retrospekcja zwykle trwa od jednej do trzech godzin, w zależności od długości sprintu. W skrócie, zasada mówi, że retrospekcja powinna trwać około 1,5 godziny na każde dwa tygodnie trwania sprintu.

Szanse i Korzyści

Zgodnie z badaniem “State of Agile” z 2020 roku, 82% zespołów zwinnych stosuje retrospekcje jako kluczowe narzędzie do poprawy swojej pracy. Retrospekcje umożliwiają zespołom identyfikowanie problemów na wczesnym etapie, zanim staną się one krytyczne. Dodatkowo, retrospekcje promują kulturę otwartości i uczciwości, co może przyczynić się do zwiększenia zaangażowania i satysfakcji członków zespołu.

Zagrożenia i Błędy

Jednym z potencjalnych zagrożeń jest brak szczerości podczas retrospekcji. Jeżeli członkowie zespołu nie czują się swobodnie, mogą nie podzielić się swoimi prawdziwymi uczuciami czy obawami. Aby to zminimalizować, ważne jest stworzenie bezpiecznego środowiska, gdzie wszyscy czują, że ich opinie są cenione i szanowane.

Innym częstym błędem jest brak konkretnej akcji po retrospekcji. Retrospekcje powinny prowadzić do konkretnych planów na przyszłość. Bez celu spotkania,  retrospektywa ewoluuje w sesją towarzyską, o różnym zabarwieniu emocjonalnym. Od wesołych pogadanek, po demotywujące dysputy, czy agresywne wycieczki personalne. To skrajne przypadki, które nie tak rzadko występują.  Przyczyn może być wiele, najczęstsze z nich to: nowo powołana grupa osób mająca stanowić zespół, przejście na nowy model pracy, bez odpowiedniego przygotowania zespołu do zmiany, niewspierająca kultura organizacyjna, zbyt duża presja otoczenia, czy niekompetentny Scrum Master. Co robić, by naprowadzić zespół na właściwy tor, by osiągał cel dla retrospektywy, znajdziesz w Artykule „….”

Retrospekcja w Życiu Prywatnym

Retrospekcja nie jest tylko narzędziem zarezerwowanym dla świata biznesu. Jest to także cenna technika, którą można zastosować w życiu prywatnym. To narzędzie samooceny i samopoznania pozwala nam na zrozumienie naszych wzorców zachowań, naszych reakcji emocjonalnych i naszych decyzji. W tym ujęciu to czas na refleksję, poświęcony na introspekcję, oraz analizę informacji zwrotkach płynących z otoczenia.

Szanse i Korzyści

Badania z 2013 roku opublikowane w “Journal of Personality and Social Psychology” wykazały, że ludzie, którzy regularnie przeprowadzają introspekcje (co można uważać za formę retrospekcji), mają lepsze zdrowie psychiczne, są bardziej zadowoleni z życia i mają lepsze relacje międzyludzkie. Regularne retrospekcje mogą pomóc nam zrozumieć, co naprawdę jest dla nas ważne i jakie kroki powinniśmy podjąć, aby osiągnąć nasze życiowe cele.

Zagrożenia i Błędy

Retrospekcja może jednak stać się zagrożeniem, jeżeli skupimy się zbyt mocno na negatywach. Może to prowadzić do poczucia winy, zmartwień i niskiej samooceny. Ważne jest, aby retrospekcja była zrównoważona, obejmując zarówno pozytywne, jak i negatywne aspekty naszego życia.

Znaczenie Psychologiczne i Rozwojowe Retrospekcji

Retrospekcja jest kluczem do rozwoju zdolności do samoświadomości – zdolności do zrozumienia siebie, naszych zachowań, przekonań, motywacji i emocji. Poprzez retrospekcję, rozwijamy zdolność do refleksji nad naszymi doświadczeniami, co jest podstawą do uczenia się przez doświadczenie. David Kolb, amerykański psycholog i teoretyk edukacyjny, twierdził, że nasze uczenie się jest procesem cyklicznym, który obejmuje doświadczenie, refleksję nad tym doświadczeniem, konceptualizację na podstawie tej refleksji, a następnie testowanie nowych koncepcji w praktyce. Całkowicie nowe koncepcje, na rozwiązywanie problemów dnia codziennego, ograniczają nawykowe myślenie, tym samym usprawniają pracę mózgu poprzez pobudzanie elastyczności poznawczej, czyli zdolności do twórczego myślenia i adaptacji do nowych sytuacji.

Odkrywanie nowych koncepcji i sposobów myślenia angażuje różne obszary mózgu, które mogą nie być wykorzystywane, gdy polegamy na rutynowych i nawykowych wzorcach myślenia. To może prowadzić do zwiększenia zdolności do rozwiązywania problemów, lepszego rozumienia i przetwarzania informacji oraz ogólnej poprawy funkcjonowania poznawczego.

Co więcej, wprowadzanie całkowicie nowych koncepcji może również zwiększyć naszą zdolność do kreatywnego myślenia, co jest niezwykle wartościowe zarówno w kontekście zawodowym, jak i osobistym. Kreatywność jest kluczowa dla innowacji i może pomóc nam w znalezieniu unikalnych rozwiązań dla codziennych problemów.

Podsumowanie

Retrospekcja stanowi potężne narzędzie do uczenia się i rozwoju, niezależnie od tego, czy dotyczy ona kontekstu zespołu pracującego w metodyce Agile, czy też sfery życia osobistego. Pozwala na zrozumienie, ulepszanie i innowację poprzez eksplorację nowych koncepcji i sposobów myślenia. Taki proces stymuluje nasze mózgi, co finalnie przekłada się na poprawę wydajności i większą satysfakcję z życia. Kluczowe jest jednak regularne i szczere przeprowadzanie retrospekcji, jako że stanowi ona fundament ciągłego doskonalenia i drogę do osiągnięcia satysfakcji. Jednocześnie, aby w pełni wykorzystać potencjał retrospekcji, niezbędne jest regularne i świadome rozważanie potencjalnych zagrożeń i błędów, jak również korzyści, które płyną z takiego podejścia.